Szyb 8 - rys historyczny
Roboty związane z budową szybu 8 rozpoczęto otworem badawczym do głębokości 155 m. W okresie od września 1986 roku do kwietnia 1987 r. wykonano palowanie pod ostateczną wieżę szybową i nadszybie. Wykonano 247 sztuk pali typu Franki dla wieży i 48 sztuk pali dla nadszybia. Wiercenie otworów mrożeniowych wykonano w okresie od lutego do sierpnia 1987 roku, a mrożenie górotworu do głębokości 115 m trwało od listopada 1987 r. do września 1988 r.
Głębienie szybu rozpoczęto w listopadzie 1987 r., a zakończono w sierpniu 1991 r. Szyb zgłębiono do głębokości 731,31 m od zrębu szybu, równocześnie wykonując wlot jednostronny na poziomie 250 m i wloty dwustronne na poziomach 400 m, 565 m i 700 m. Ostateczną obudowę szybu wykonano jako betonową o grubości 0,4 do 0,7 m.
Zbrojenie szybu wykonano w okresie od września 1991 r. do września 1993 r. Na odcinku rury szybowej od poziomu 10 m do poziomu 565 m zabudowano kompletne zbrojenie z przedziałem drabinowym, stacją nawrotu lin oraz sztucznym rząpiem poniżej poziomu 565 m. Od poziomu 565 m do poziomu 700 m zbrojenie zrealizowano w zakresie dźwigarów głównych i prowadników dla przeciwciężaru w przedziale wschodnim.
Ze względów wentylacyjnych odcinek rury szybowej poniżej poziomu 565 m został na przełomie lat 1992-1993 zalany wodą z rurociągu przeciwpożarowego.
W październiku 1993 r. z powodu braku środków finansowych przerwano realizację zadania na okres ponad 1-go roku. W okresie od lutego 1995 roku do października 1998 r. ze względu na małe nakłady finansowe na realizację tego zadania wykonano jedynie roboty przygotowawcze i fundamenty żelbetowe wieży basztowej oraz budynku nadszybia. W 1999 r. i pierwszej połowie 2000 r. realizowano dostawę konstrukcji stalowej wieży i nadszybia, a w okresie kwiecień sierpień 2000 r. montaż konstrukcji.
Zasadnicza część konstrukcji tj. stropy w wieży i budynku nadszybia, dach, ściany osłonowe zostały wykonane do końca 2001 r. W październiku 2001 r. rozpoczęto prace przygotowawcze do dozbrojenia szybu 8. W miesiącu lutym 2002 r. rozpoczęto odtapianie zalanego odcinka szybu poniżej poziomu 565 m oraz rozpoczęte zostały roboty dozbrojeniowe w szybie od poziomu 565 m do rząpia szybu tj. poziomu 731,31 m. Roboty zakończono w lipcu 2002 r.
Od sierpnia 2002 r. przystąpiono do zabudowy rurociągów oraz kabli. Roboty dozbrojeniowe prowadzone w szybie 8 wraz z likwidacją zaplecza technicznego niezbędnego do ich przeprowadzania zakończono we wrześniu 2003 r. Po zakończeniu robót dozbrojeniowych przystąpiono do montażu maszyny wyciągowej dla górniczego wyciągu szybowego szybu 8. W styczniu 2004 r. zakończono prace montażowe części mechanicznej i rozpoczęto montaż w zakresie części elektrycznej. W tym samym czasie przystąpiono do zabudowy urządzeń przyszybowych na zrębie szybu i na poziomie 565 m.
W czerwcu 2004 r. uruchomiono maszynę wyciągową na tak zwane „wolne koło”. Na przełomie czerwca i lipca 2004 r. zostały wprowadzone naczynia dla przedziału wschodniego oraz założono liny nośne i wyrównawcze, co pozwoliło uruchomić górniczy wyciąg szybowy szybu 8 przedziału wschodniego jako wyciąg technologiczny do zabudowy sygnalizacji szybowej. We wrześniu kopalnia uzyskała zezwolenie na ruch górniczego wyciągu szybowego w przedziale wschodnim, natomiast w pierwszej połowie 2006 roku zezwolenie na ruch górniczego wyciągu szybowego w przedziale zachodnim.
Szyb 8 – dane podstawowe
Szyb 8 zlokalizowany jest na powierzchni głównej KWK „Jankowice” w odległości 36 m zlikwidowanego w 2000 roku szybu I. W skład kompleksu szybu 8 wchodzą:
- rura szybowa o średnicy 8,5 m z podszybiami na poziomie, 400 m, 565 m, 700 m, 880 m w budowie oraz docelowo 1070 m,
- wieża basztowa stalowa czterosłupowa o wysokości 62 m,
- budynek nadszybia w konstrukcji stalowej,
- rozdzielnia główna 6 kV RG-2,
- inne obiekty jak obiegi wozów, zbiornik przeciwpożarowy, dojście załogi z istniejącej lampowni, infrastruktura zewnętrzna.
Szyb 8 jest szybem wdechowym, materiałowo-zjazdowym, dwuprzedziałowym, z urządzeniami wyciągowymi do głębokości 700 m (docelowo 1070 m). Obecnie uruchomione jest urządzenie wyciągowe w przedziale wschodnim, który wyposażony jest w klatkę 2-piętrową wielkogabarytową z przeciwciężarem oraz przedział zachodni wyposażony w dwie klatki 4-ro piętrowe.
Sztuczne dno – umożliwienie pogłębiania szybu pod czynnym szybem
Wejście z robotami bezpośrednio pod istniejący szyb 8 bez konieczności wstrzymywania ruchu górniczych wyciągów szybowych oraz wyłączania czynnej infrastruktury szybu, umożliwione zostało przez zabudowanie sztucznego dna. Aby spełnić wymagania załącznika nr 4 do Rozporządzenia MG z dnia 28.06.2002 r. pkt. 5.15.11. należało przyjąć, że przedmiotowe sztuczne dno zamortyzuje upadek z wysokości 772,5 m jednostki transportowej wraz z ładunkiem o ciężarze 18 Mg (maks. masa możliwa do załadunku w klatce) oraz zabezpieczy przepływ powietrza w ilości 1300 m3/min. Z uwagi na przyjęte do obliczeń wartości obciążeń, znacznie przewyższające dotychczas stosowane rozwiązania, należało zastosować nową konstrukcję sztucznego dna szybu. Zostało to rozwiązane przez zastosowanie konstrukcji nośnej osadzonej w obudowie szybu, stanowiącej gniazda montażowe dla elementów składowych membrany składającej się z poziomego rzędu strun 7 drutowych o podwyższonych parametrach wytrzymałościowych, które krzyżują się w pionie z następnym rzędem strun.
Sztuczne dno zostało wykonane z 3 stalowych pierścieni z kształtownika HEB 500, pomiędzy którymi rozciągnięto 420 szt. strun na każdym pierścieniu tj. łącznie 1260 szt. Połączenie strun z konstrukcją nośną zrealizowano za pomocą głowic samozaciskowych. Górny pierścień pokryty został na całej powierzchni blachą o grubości 10 mm.
Wyrobiska technologiczne – umożliwienie rozpoczęcia pogłębiania
W 2008 roku wybrano wykonawcę projektu koncepcyjnego budowy poziomów 880 i 1070 m oraz projektu techniczno-technologicznego pogłębienia szybu do głębokości 1103,0 m. Projekt koncepcyjny zakładał wykonanie wyrobisk technologicznych tj. upadowej technologicznej 2 do poziomu 880 m przeznaczonej dla odstawy urobku spod projektowanego otworu wielkośrednicowego oraz upadowej technologicznej 1 do poziomu 731 m, komory maszyny wyciągowej i chodnika materiałowego na poziomie 746 m.
W listopadzie 2010 r. rozpoczęto realizację wyrobisk technologicznych tj.: upadowej technologicznej 1, chodnika materiałowego, komory maszyny wyciągowej i upadowej technologicznej 2 niezbędnych dla pogłębiania szybu 8, które zakończone zostały w styczniu 2013 r. Następnie prowadzone były prace związane z wykonaniem otworu wielkośrednicowego z poziomu 880 m do poziomu 731 m.
Celem wydrążenia upadowej technologicznej 1 było uzyskanie dostępu do szybu na poz. 731 m (komora maszyny wyciągowej) oraz do miejsca pogłębianego odcinka szybu na poz. 746 m (chodnik materiałowy). Komora maszyny wyciągowej wykonana została jako końcowy odcinek upadowej technologicznej 1. W upadowej technologicznej 1 i chodniku materiałowym prowadzony jest transport kruszywa do wykonania obudowy szybu oraz transport materiałów niezbędnych dla głębienia. W komorze maszyny wyciągowej zabudowane są dwie maszyny wyciągowe B-2000 Wolff i B-2000 AC, 4 wciągarki wolnobieżne typu KUBA-10 do zawieszenia w szybie pomostu wiszącego – ramy napinającej oraz 3 wciągarki wolnobieżne KUBA-10 do zawieszenia w szybie odeskowania stalowego.
Celem wydrążenia upadowej technologicznej 2 było uzyskanie dostępu do miejsca pogłębianego odcinka szybu na poz. 880 m (dukla wiertnicza, komora odstawy urobku, wlot ostateczny). Końcowy odcinek upadowej technologicznej 2 (w miejscu przecięcia z przewidzianym do pogłębiania odcinkiem szybu) wykonany został w obudowie ŁPP16/V32/4/A i w pierwszym okresie pełnił funkcję wnęki technologicznej dla wykonania otworu wielkośrednicowego od poz. 880 m do poz. 731 m, a następnie podczas pogłębiania szybu komory do gromadzenia i odstawy urobku spod otworu wielkośrednicowego. W upadowej technologicznej 2 zabudowane są trzy przenośniki taśmowe, przenośnik zgrzebłowy oraz ładowarka zgarniakowa. Dodatkowo w wyrobisku zabudowana jest kolejka spalinowa podwieszana przeznaczona do transportu ludzi i materiałów.
Szyb 8 – obecna realizacja
Kopalnia realizuje umowę „Pogłębianie szybu 8 na odcinku od poz. 731,76 m do poziomu 1103,7 m z wykonaniem obudowy szybowej i dwoma dwustronnymi wlotami na poz. 880 m i 1070 m oraz zabudową zbrojenia szybowego dla KW S.A. Oddział KWK „Jankowice”.
Szyb 8 zostanie pogłębiony od poz. 731 m do głębokości 1103 m jako szyb o przekroju kołowym, o średnicy 8,5 m w świetle obudowy. Szyb pogłębiany jest metodą tradycyjną, urabianie górotworu prowadzone jest za pomocą materiałów wybuchowych, a urobek transportowany jest otworem wielkośrednicowym z poziomu 731 do poziomu 880 m. Dalszy odcinek szybu (do poziomu 1103 m) będzie drążony z odstawą urobku kubłem.
Podczas drążenia szybu wykonane zostaną dwustronne wloty na poziomie 880 m i 1070 w osi północ-południe o szerokości 8,6 m i wysokości 10,8 m (z piwnicami). Po ukończeniu, szyb 8 pełnił będzie funkcję szybu materiałowo – zjazdowego.
W I fazie pogłębiono odcinek szybu od poz. 731 m do 746 m oraz zabudowano pomost zrębowy, podciągi do zawieszenia końców lin pomostu wiszącego – ramy napinającej i pomost rewizyjny podciągów oraz pomost kół linowych. Pogłębianie szybu od poz. 731,76 m do poz. 746 m prowadzone było metodą zwykłą krótkimi odcinkami z wznoszeniem obudowy ostatecznej betonowej odpowiadającej wysokości odeskowania stalowego równego 2,15 m. Grubość obudowy betonowej na tym odcinku wynosi 0,5 m. Roboty strzałowe prowadzone były przy ograniczonym do 1,2 m zabiorze, który wynikał z bezpośredniej bliskości zabudowanego pomostu rewizyjnego sztucznego dna i urządzeń w komorze maszyny wyciągowej. Na tym etapie wybieranie urobku z dna szybu wykonywane było ręcznie za pomocą łopat lub z wykorzystaniem sprężonego powietrza (dmuchawy). Urobek trafiał do otworu wielkośrednicowego poprzez kosz zabezpieczający, a następnie odbierany był przy pomocy ładowarki zgarniakowej.
Na odcinku szybu od poz. 746 m do poz. 751 m dodatkowo została wykonana metodą z góry w dół piwnica w chodniku materiałowym dla potrzeb zabudowy punktu betonacyjnego. Cały odcinek został również wykonany metoda zwykłą krótkimi odcinkami z wznoszeniem obudowy ostatecznej betonowej. Grubość obudowy betonowej na tym odcinku wynosi od 0,5 m do 0,6 m. Roboty strzałowe i wybieranie urobku z dna szybu wykonywane były analogicznie jak w I fazie. Beton potrzebny do wykonania odcinka rury szybowej od poz. 731 m do 762 m wytwarzany był za pomocą urządzenia WUBET – 400, które wytwarzało jednorazowo 0,4 m3 betonu.
W kolejnej fazie tj. od poz. 762 m do 880 m szyb wykonywany jest tą samą metodą z taką różnicą, że wykorzystywany jest punkt betonacyjny zlokalizowany w piwnicy chodnika materiałowego. Od tego momentu jednorazowo wytwarzany jest 1,0 m3 betonu, który podawany jest z punktu betonacyjnego bezpośrednio za odeskowanie stalowe za pomocą węża betonacyjnego. Grubość obudowy betonowej na tym odcinku waha się od 0,5 m do 0,8 m.
W trakcie drążenia tego odcinka zabudowano pomost wiszący ramy napinającej, pomost do załadunku masy betonacyjnej oraz pomost bezpieczeństwa na poz. 761 m. Oddano także do ruchu drugi górniczy wyciąg szybowy co wyeliminowało przedział drabinowy jako drogę ewakuacji załogi z dna szybu. Zgodnie z wymaganiami przepisów drążenie szybu z wykorzystaniem górniczego wyciągu szybowego bez prowadzenia naczyń mogło być prowadzone maksymalnie 70 m poniżej pomostu roboczego poz. 746 m (do czasu zabudowy pomostu wiszącego ramy napinającej), dlatego zabudowano go przed osiągnięciem poz. 800 m. Pomost służy bezpośrednio do pogłębiania szybu jak i montażu rurociągów, lutniociągów oraz wszelkich prac awaryjnych. Pomost wiszący-rama napinająca zaprojektowany został jako pomost dwupodestowy (odległość między podestami wynosi 7,0 m). Na pomoście zostały zabudowane kołowroty pneumatyczne KCH-9 do podwieszenia szybowych ładowarek chwytakowych GRYF-1P, kosza zabezpieczającego otwór wielkośrednicowy oraz rozdzielnika do sprężonego powietrza. Dodatkowo zabudowana jest zsypnia do betonu wraz z rozdzielaczami betonu.
Obecnie szyb 8 jest zgłębiony do poz. około 870 m i trwają prace związane z wykonaniem wlotu do szybu na poz. 880 m.
Po pogłębieniu szybu do poz. 880 m i wykonaniu wlotu ostatecznego na poz. 880 m zabudowany zostanie pomost roboczy na poz. 880 m wraz z konstrukcją wysypu. Pogłębianie szybu poniżej poz. 880 m prowadzone będzie w podobny sposób jak powyżej z tą różnicą, że urobek z dna szybu ładowany będzie do kubła urobkowego, w którym wyciągany będzie nad wysyp, skąd po wysypaniu z kubła transportowany będzie przenośnikami. Pierwsze 20 m pogłębiania poniżej poz. 880 m prowadzone będzie z pomostem wiszącym – ramą napinającą rozpartą nad wlotem. Po osiągnięciu dnem szybu żądanej głębokości pomost roboczy na poz. 880 m oraz konstrukcja wysypu zostaną zdemontowane, a ich konstrukcje zostaną złożone we wlotach. Po przemieszczeniu pomostu wiszącego poniżej poziomu spągu wlotu pomost roboczy oraz konstrukcja wysypu zostaną ponownie zmontowane. Następnie w opisany wcześniej sposób szyb zostanie pogłębiony do końcowej głębokości 1103 m. W trakcie drążenia wykonany zostanie wlot ostateczny na poz. 1070 m.
Meldunek
Załoga szybu Jankowice 8
Przedsiębiorstwo Budowy szybów - Bytom
Melduje ukończenie w dn. 7.08.1991 r. głębienia szybu Jankowice 8.
Głębienie rozpoczęto dnia 2 listopada 1987 r. Zgłębiono 731,31 m szybu z powierzchni o średnicy 8,5 m w obudowie betonowej, do 124,0 m metodą zamrażania górotworu, a poniżej metodą zwykłą. W szybie wykonano wloty na poziomach 250 m, 400 m, 565 m, i 700 m.
Zleceniodawcą jest KWK "Jankowice".
Szyb głębiła załoga z przodowymi: Jan Korduła, Włodzimierz Kubiak, Antoni Rojek, Longin Rykowski
pod nadzorem: Zbigniew Sancewicz, mgr inż. Henryk Skaba - kierownicy szybu,
Wiesław Lemański, Henryk Frydecki, mgr inż. Krzysztof Kuśka, mgr inż. Eugeniusz Harazim - sztygarzy górniczy,
Norbert Holek - sztygar energo-maszynowy.
Dozór wyższy RS-II mgr inż. Michał Morzywołek, mgr inż. Jerzy Szański, mgr inż. Piotr Tomczak
Kierownik Robót Górniczych RS-II - mgr inż. Wiktor Walaszek
Główny Inżynier Górniczy - mgr inż. Janusz Olszewski
Naczelny Inżynier PBSz - mgr inż. Roman Markiewicz
Dyrektor PBSz - mgr inż. Aleksander Steinhoff
Nadzór nad robotami ze strony KWK "Jankowice": mgr inż. Henryk Szostek, mgr inż. Stanisław Stencel, mgr inż. Jolanta Krzyżan.
Inżynier Inwestycji - mgr inż. Eugeniusz Franke
Główny Inżynier ds. Przygot. i Bezp. Prod. - mgr inż. Franciszek Kubek
Naczelny Inżynier KWK "Jankowice" - mgr inż. Józef Szafarczyk
Dyrektor KWK "Jankowice" - mgr inż. Krystian Zając
Tekst:
mgr inż. Krzysztof Maciończyk
mgr inż. Michał Menżyk
Zdjęcia szybu 8, wykonane przez Panów mgr inż. Sebastiana Michalskiego i Radosława Maleszewskiego otrzymałem od mgr inż. Andrzeja Sączka.
Zdjęcia z pogłębiania szybu 8 otrzymałem od mgr inż. Krzysztofa Maciończyka.
Zdjęcia archiwalne budowy szybu 8, pochodzące ze zbiorów kopalni otrzymałem od mgr inż. Andrzeja Morgały.
Wszystkie powyższe materiały prezentuję za zgodą kierownictwa kopalni.
Zdjęcia montażu wieży szybu 8 otrzymałem od inż. Arkadiusza Ćwięka.
Tadeusz_Gacek (tedd55) - kwiecień 2016
-------------------------------------------------------