System "jankowicki" wybierania pokładów grupy siodłowej

Eksploatacja pokładów grubych i silnie nachylonych w kopalni „Jankowice” prowadzona była do roku 1997 systemem zabierkowo - ubierkowym z podsadzką hydrauliczną, tzw. systemem "jankowickim". Systemy zabierkowo - ubierkowe łączą w sobie pewne cechy obu systemów - urabia się sposobem stosowanym w systemach zabierkowych, tzn. czoło przodka zabierki posuwa się w kierunku prostopadłym do kierunku postępu frontu wybierania, zroby natomiast likwiduje się na bieżąco, jak w systemach ubierkowych. wybierania pokładów grupy siodłowej

zobaczzobaczzobacz

Zakres robót przygotowawczych w systemie "jankowickim" był prawie identyczny, jak w systemie ścianowym poprzecznym z podsadzką hydrauliczną. Na poziomach wyznaczających piętro wybierania, po rozciągłości pokładu prowadzone były chodniki podstawowe (transportowy i wentylacyjny). Oba chodniki podstawowe łączono drążonymi po wzniosie pokładu pochylniami wentylacyjno-transportowymi (zwanymi rurowymi).
     W zależności od sposobu wybierania filara, jedno lub dwuskrzydłowego, wykonywano jedną lub dwie pochylnie rurowe a w tracie eksploatacji pośrednią pochylnię zbiornikową. Odległość między pochylniami rurowymi lub pomiędzy pochylnią rurową a pochylnią zbiornikową stanowiła długość filara, która wynosiła od 160m do 300m. Wprowadzenie odstawy taśmowej urobku z filarów wymusiło konieczność drążenie nad „dolnym” chodnikiem podstawowym chodnika taśmowego. Pochylnia zbiornikowa drążona była z chodnika taśmowego. Po 10-25m, celem pozostawienia filara oporowego, drążone były chodniki podfilarowe do zbicia z pochylniami rurowymi.
     W pochylni zbiornikowej, bezpośrednio poniżej chodników podfilarowych budowano tamę czołową. Powyżej tej tamy pochylnię zbiornikową stanowiło wyrobisko prostokątne, w obudowie drewnianej, zamkniętej - budowane i przedłużane cyklicznie wraz z postępem filara i utrzymywane w podsadzce.

zobaczzobaczzobaczzobacz

Eksploatację prowadziło się zabierkami (na całą grubość pokładu lub na grubość eksploatowanej warstwy), o szerokości około 6,0m. Generalnie w skrzydle filara prowadziło się dwie zabierki: z pochylni rurowej i z pochylni zbiornikowej. Urabianie odbywało się przy użyciu materiału wybuchowego. Odstawa urobku realizowana była przenośnikiem SKAT, ułożonym na podsadzce lub przy długości skrzydła powyżej 80m - dwoma takimi przenośnikami. Ładowanie urobku na przenośnik odbywało się ręcznie. W pochylni zbiornikowej urobek transportowany był przenośnikiem zgrzebłowym hamującym o specjalnej konstrukcji i kierowany na odstawę zbiorczą. Każdorazowo po wykonaniu zabioru 6,0m na całej długości filara wykonywało się następujące operacje:

- demontaż przenośnika SKAT: rynny zawiesza się na stojakach obudowy w pierwszym polu (licząc od ociosu węglowego), łańcuch składa się w pochylni zbiornikowej, stację zwrotną wyciąga do pochylni rurowej, zaś napęd do wcześniej wykonanej wdzierki nad pochylnią zbiornikową,

- budowa kolejnych pełnych odrzwi pochylni zbiornikowej utrzymywanej w podsadzce,

- podsadzanie wybranej (wyeksploatowanej) przestrzeni,

- przedłużanie przenośnika zgrzebłowego hamującego w pochylni zbiornikowej i montaż przenośnika SKAT.

zobaczzobaczzobaczzobacz

Obudowę filarów w systemie "jankowickim" stanowiły stropnice drewniane o długości 6,0m, tzw. filarówki, podbudowane pięcioma stojakami drewnianymi. Przy grubości dochodzące] do 4,0m wybieranych pokładów bądź warstwy i znacznych nachyleniach ciśnienie eksploatacyjne w znacznym stopniu oddziaływało niekorzystnie na ocios węglowy. W celu zabezpieczenia stojaków ociosowych przed łamaniem i wpadaniem węgla do przestrzeni roboczej stosowało się dodatkowe wzmocnienie stojaków ociosowych - tzw. zawarcie ociosowe. Do innych specyficznych rozwiązań związanych z prowadzeniem filarów systemem "jankowickim", należały:

- budowa zawarć spągowych w przypadku występowania spełzających spągów,
- pozostawianie wzdłuż pochylni rurowej tzw. nogi w przypadku, gdy pochylnia ta miała służyć
  przy wybieraniu filara niżej leżącego,
- zabezpieczenia przed staczającym się urobkiem w przypadku wybierania pokładów o
  nachyleniu powyżej 40°,
- sposoby przechodzenia bardzo często występujących ścienień bądź miejsc zaniku pokładu.
 
   Podsadzanie przestrzeni wyeksploatowanej następowało poprzez instalację podsadzkowa, która prowadzona była w pochylniach rurowych. Wylew z rurociągu podsadzkowego znajdował się na skrzyżowaniu filara z pochylnią. Nachylenie skrzydeł filara w kierunku pochylni zbiornikowej (około -4°) pozwalało na samoczynne przemieszczanie się materiału podsadzkowego wzdłuż filara.

 

Obłożenie filara (4 przodki)

Charakterystyka i parametry eksploatacji systemem "filarowym".
 
1. Eksploatacja była prowadzona do grudnia 1997 roku głównie w pokładach warstw siodłowych 501/1 do 508, a w latach 50 i 60-tych ubiegłego wieku również w pokładach warstw rudzkich 408/1 do 410. System "jankowicki" był stosowany we wschodniej części złoża w pokładach silnie nachylonych 30-50 stopni, pomiędzy poziomami w pietrach 165, 250 i 400 metrów. Najmniejsza głębokość wynosiła ok. 100m.
 
 
2. Miąższości pokładów eksploatowanych tym systemem wynosiły od 1,1 do 7m. Pokłady 503-504 i 505 z uwagi na dużą miąższość były eksploatowane na warstwy.
 
3. Zagrożenia naturalne:
  • metanowe - III kategoria
  • wodne - I i II stopień
  • pyłowe - klasa B
  • tąpaniami - możliwość wystąpienia
  • pożarowe - duża skłonność do samozapalenia węgla, IV grupa
 
4. Parametry jakościowe węgla:
  • zawartość popiołu 3,25-11.91%
  • wartość opałowa 20782-32985kJ/kg
  • całkowita zawartość siarki poniżej 0,7%
  • typ węgla od 31,1 do 34,1
 
5. Eksploatacja nie spowodowała powstania deformacji nieciągłych, natomiast wskutek drążenia i zawalenia się wyrobisk korytarzowych powstały na powierzchni rozległe zapadliska:
 
a) 31.03.1956 w rejonie ul. Polnej w Jankowicach powstał lej "0lma" o średnicy ok.27m i głębokości 16m. Powstał on wskutek wdarcia się utworów nadkładu do wydrążonych wyrobisk korytarzowych pomiędzy poziomem 100m a 250m.
 
b) 5.11.1966 w rejonie toru do otworu podsadzkowego III powstał lej o średnicy 24m i głębokości 13m. Powstał on wskutek wdarcia się utworów nadkładu do wydrążonych wyrobisk korytarzowych pomiędzy poziomem 100m a 250m.
 
6. W roku 1950 (4.05.) w trakcie drążenia chodnika głównego w pokładzie 507 na
poziomie 250m miał miejsce wybuch metanu, który spowodował największą tragedię w historii kopalni (29 górników poniosło śmierć).
 

Opracowano na podstawie materiałów przygotowanych przez pracowników kop. z inicjatywy mgr inż. Andrzeja Grzonki, byłego dyrektora naszej kopalni. Dziękuję!

Zapewne wielu z Was słyszało, że ktoś z rodziny lub znajomych fedrowoł na filorach, więc może ten artykuł choć trochę przybliży tą dawną na KWK "Jankowice" metodę wydobywania węgla.

Tadek_Gacek (tedd55) - październik 2013

---------------------------------------

POWRÓT DO GÓRY